Zit je perfectionisme je in de weg?
Goede vraag, zul je misschien denken. Of weet je zeker dat het een zegen is? Of juist een vloek? Wat is perfectionisme? Als ik ga Googlen kom ik uit op:
“Perfectionisme houdt in dat je je best doet om iets zo accuraat, zo goed mogelijk te doen”. Op zich lijkt mij dit prima. Niets mis mee. Perfectionisme is gewoon een eigenschap. Niet goed, niet slecht. Waarom heeft het dan toch vaak zo’n slechte naam en “moet je er iets aan doen”? Naar mijn idee ligt het aan de situatie of perfectionisme handig is of niet. Ik kan mij voorstellen dat er situaties zijn waarin perfectionisme handig is en er zullen zeker situaties zijn waarin dit niet handig is. Verder googlend kom ik de term “gezond en ongezond perfectionisme” tegen.
Gezond perfectionisme.
Je verlangt regelmatig veel van jezelf en je streeft naar kwaliteit maar je weet wanneer je tevreden mag zijn over het resultaat. Als er iets mis gaat, ben je niet volledig uit het veld geslagen, maar ga je snel aan de slag om er iets aan te doen. Je bent niet overbezorgd, ook niet bang om fouten te maken en je reageert positief als mensen opbouwende kritiek geven. Je ziet fouten en feedback als mogelijkheden om te groeien en te leren.
Ongezond perfectionisme.
Je streeft altijd naar totale perfectie. Alleen het allerbeste resultaat is goed genoeg en als je dat niet haalt, verwijt je jezelf dat je onvoldoende je best hebt gedaan. Ook al is dit niet terecht. Omdat het onmogelijk is om altijd en overal het allerbeste resultaat te bereiken, stel je jezelf continu teleur. Je twijfelt aan jezelf, bent extreem zelfkritisch en je laat je zelfbeeld afhangen van je prestaties. Als mensen je opbouwende kritiek geven, schiet je in de verdediging.
Ongezond perfectionisme
Net als bij andere eigenschappen waarin we doorslaan naar de “onhandige” kant is de oorzaak angst. In dit geval de angst om het niet goed te doen; de angst om fouten te maken. De angst kan voortkomen uit een negatief zelfbeeld. Ik ben niet goed genoeg dus moet ik alles perfect doen.
De gevolgen?
Het gevolg is vaak dat zaken niet af komen. Je begint wel maar telkens zijn er weer nieuwe verbeterpunten, is het niet goed genoeg om te zeggen “ik ben klaar”. Gevolg kan ook zijn dat je juist fouten maakt. Omdat je zo uitgebreid bezig bent, in detail treedt, is de kans dat je fouten maakt groter.
Wat te doen?
We kunnen een mooi lijstje maken met zaken die je kunt doen: realistische doelen afspreken, een planning maken, sta jezelf toe om fouten te maken enz enz. Alleen dan pak je volgens mij de symptomen aan en niet de oorzaak. De oorzaak was angst. En voor het oplossen van angst heb je iets anders nodig dan to do lijstjes. Dit vraagt een andere aanpak. Naast het omgaan met de angst moet je de situaties leren herkennen. In welke situatie is perfectionisme handig en wanneer niet.
Wil je er meer over lezen?
De mythe van perfectionisme, over nut en nadeel van perfectionistisch gedrag. van Dijk en A. van Dijk. Uitgeverij Thema
